1980-1983: de laatste fase?

Is er een bestuur en wat is daar het nut van?

Theater VTV herpakte zich snel van de crisistoestand die in de lente van 1977 was ontstaan nadat een deel van de leden was opgestapt. Er werd opnieuw overlegd en bijgestuurd, het publiek keerde terug en er werd zelfs op verplaatsing gespeeld: in april 1980 bracht VTV Altijd Zonneschijn tot in de gevangenis van Gent, een unieke ervaring.

In het seizoen 1980-1981 zou dat enthousiasme bekroond worden met voor het eerst sedert lang drie eigen producties. Aan de basis van die dynamiek lag onder meer de oprichting van een jeugdkern onder de vleugels van bestuurslid Damien Van Wambeke, leerkracht aan het TID en algemeen leider van Kunstgroep Jakhals. Ook André Van Brandt, samen met Paul Vandenhoeke artistiek leider van VTV, ontplooide steeds meer activiteit. Men maakte zich in de schoot van de Kristen Volksbond tegelijkertijd op voor een groot feest naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van de organisatie. De vijftigste verjaardag in 1957 was zeer beperkt gevierd vanwege verbouwingen aan de zaal en financiële problemen die een kwarteeuw later overigens nog niet van de baan zouden blijken, integendeel …

Een nieuwe jeugdkern

Om te starten, kwam op 14 september 1980 Luc Philips in eigen persoon praten over toneel (foto 1). De legendarische pastoor Munte uit Wij, Heren van Zichem had het daarbij in het bijzonder over het belang van de jeugd. Vers bloed aantrekken van buiten de Volksbond, het was ook altijd een kernpunt geweest in de strategieën om VTV groter en sterker te maken. Het probleem zat hem in het element ‘blijven duren’. Er waren in de voorbije decennia heel wat talenten gekomen, die ook weer net zo snel waren gegaan. Een solide jeugdkern zou daar moeten aan verhelpen en Damien Van Wambeke bleek daartoe de ideale persoon.

Om het jonge volkje niet meteen voor de leeuwen te gooien, viel het bestuur terug op de vertrouwde formule van 3 eenakters. Dat gaf meteen ook de kans aan artistiek leider André Van Brandt om zich te smijten in een monoloog: De man van Daradoux van Jan Ceuleers. De jeugd koos voor Een Liefde van Herman Boon en de volwassenen gingen voor Zij komen in het donker van Anthony Booth in een regie van Gilbert Cardon. Die laatste eenakter betekende ook de (kortstondige) terugkeer van Magda Ladou op de scène van de Volksbond. De voorstellingen vonden plaats op 10 en 11 oktober 1980. Net zoals in het voorbije seizoen 1979-1980, zorgde Marc Talier voor de affiches en de vormgeving van alle drukwerk. Hij zou dat de komende seizoenen blijven doen. (foto 2 en foto 3).

Een gouden jubileum en enkele debutanten

De klapper van het seizoen moest de klassieker Het Gezin Van Paemel van Cyriel Buysse worden, hét sociale drama bij uitstek van het Vlaamse amateurtoneel. Gilbert Cardon vierde in de rol van boer Van Paemel zijn gouden theaterjubileum in de Volksbond. Een halve eeuw eerder, in februari 1930, had hij zijn eerste stappen bij VTV gezet in De Suikernonkel. Voor die halve eeuw theater werd Gilbert op 21 februari op het stadhuis ontvangen, net zoals al es was gebeurd in februari 1978. Toen betroffen de felicitaties zijn volledige toneelcarrière die in 1927 was gestart bij de Kristelijke Scholen. Zijn rijke ervaring stond in schril contrast met die van zijn tegenspeelster Solange Vandendooren die als moeder Van Paemel debuteerde op de theaterplanken.
André Van Brandt maakte ook zijn debuut als regisseur én hij speelde zelf mee. Er waren, naast een schoolvoorstelling, vier vertoningen (op 20, 21, 27 en 28 december 1980) die samen zo’n 1300 toeschouwers lokten. Helemaal tevreden was men op de evaluatievergadering van 8 januari 1981 niet: te weinig publiciteit en te weinig inkomsten. De beheerraad van de Volksbond was dan weer niet tevreden dat ze van VTV geen officiële uitnodiging had ontvangen voor de huldiging van beheerder Gilbert Cardon. (foto 4, 5 en 6).

De derde productie van het seizoen moest vrolijkheid brengen. Komaan Kameraad van Ray Cooney was een pretentieloze komedie die aan een hels tempo over de scène raasde, kamer in-kamer uit, kast in-kast uit … De première op 4 april 1981 viel samen met het Songfestival maar dat deerde de toeschouwers niet.
In de cast dit keer twee debutanten: Katty Lesenne en Hugo Bagué. Ook in de entourage lezen we voor het eerst enkele namen: die van decorbouwer Christian Desloovere en de souffleurs Patrick Oufflin en André Verschelden. De regie was in handen van gastregisseur Vic De Bou. (foto 7 en 8)

Op de algemene vergadering van 22 mei 1981, een maand na de laatste voorstelling van Komaan Kameraad, werd de tevredenheid over het voorbije seizoen wat overschaduwd door het schier onoplosbare probleem van het tijdig afrekenen van de kaarten. Daardoor was een correct inzicht in de financiële toestand van VTV onmogelijk. Penningmeester Noël Crispyn schatte dat er op 22 mei “in kas nog ongeveer een 40.000 frank is”. Er werd daarom voorgesteld dat er binnen de acht dagen na een laatste voorstelling steeds een algemene vergadering plaats zou vinden.
Voor het seizoen 1981-1982 had men al 1 zekerheid: de jeugdkern zou op 29 november en 6 december De luie molenaar spelen in een regie van Damien Van Wambeke.

Feest!

Dat seizoen 1981-1982 moest uitmonden in een feest want de Kristen Volksbond bestond 75 jaar en Teater VTV (nog steeds zonder de conservatieve h dus) 70 jaar. De Raad van Bestuur van de KV had een uitgebreid programma voorzien op 19 juni 1982 waarbij de Harmonie en VTV een essentiële rol speelden. Dat nam niet weg dat er ook nu weer ambitieuze plannen waren bij Frans De Ruyck en zijn bestuur voor de eigen werking.

Nolle Versyp was de gastspreker op de traditionele openingsreceptie op 27 september 1981 waar ook het programma voor het verdere seizoen werd voorgesteld. Daarin nam André Van Brandt het voortouw met de regie van De vrucht van het huwelijk, een spitse komedie van Staf Knop waarin hij ook zelf een hoofdrol speelde. Carine Dethier debuteerde en zag zich verder omringd door Werner en Dirk De Ruyck, Bernadette Vanovertveldt, Gilbert Cardon, Marc De Venter, Solange Vandendooren en Paul Vandenhoeke.

Voor de technische kant van de zaak had VTV wel afscheid moeten nemen van broeder René Burssens die het klooster had verlaten. Hij huwde en trok weg uit Ronse. Aan de knoppen zat nu, naast Robert Vanderkimpen en Willy Cardon, ook Gilles Vancoppenolle. Gilles nam daarmee, bijna letterlijk, de draden weer op die zijn vader Roger eind de jaren ‘50 in de Volksbond had gelegd. Maar de productie De vrucht van het huwelijk bleef niet in de Zonnestraat hangen. Net als met Altijd Zonneschijn, trok VTV naar de gevangenis van Gent voor een gastvoorstelling op 18 oktober 1981. Op 31 oktober en 1 november werd een thuiswedstrijd gespeeld en op 7 november was men te gast bij Rederijkers Sint-Amandus Leupegem. (foto 9)

De jeugdkern trok met De luie molenaar naar de parochiezaal van Nukerke op 29 november om op 6 december voor een onvergetelijk Sinterklaasfeest te zorgen in de Volksbond. Op de scène stonden Geert Deruyck, Wim Van Coppenolle, Ilka Steurbaut, Bea Vandenhoucke, Pascal Baeke en Erik Duthye. (foto 10 en foto 11).

“De eerste helft van ons toneelseizoen is van een enorme bedrijvigheid”, liet voorzitter Frans De Ruyck optekenen half december 1981. Na De vrucht van het huwelijk en De luie molenaar stond VTV immers op tweede kerstdag 1981 opnieuw op de planken en opnieuw in een regie van André Van Brandt. Een poppenhuis van Ibsen was nochtans geen evidente opgave.
De cast bestond uit André Van Brandt zelf, Gerd De Ruyck, Gilbert Cardon, Michou Vuylsteke, Philippe Jouret en Chantal Suys. Els en Ivy Van Brandt en Kurt Saey vulden de kinderrollen in. De voorbereiding van Een poppenhuis was kort geweest en gezien de feestperiode intens. “Een poppenhuis moet aan het publiek voor een geruime tijd de indruk geven dat het een prettig stuk is, voor je gaat voelen hoe diep het wel bijt”, luidt het in het programmaboekje. Het publiek zelf beet niet echt en bleef rond de eigen kerstboom hangen. (foto 12)

Jury

Intussen riep de beheerraad van de Kristen Volksbond de leden samen voor de verplichte algemene vergadering waarop de kastoestand van 31 december 1981 werd voorgelegd door voorzitter-penningmeester Elien Cardon. De balans bleek in evenwicht maar de voorzitter waarschuwde voor een stijging van kosten voor water, verlichting, verwarming en onderhoud in 1982. Hij besloot evenwel op een optimistische noot: “Niet wanhopen. Wij bestaan in 1982 toch 75 jaar en wij hebben veel slechtere en troebeler waters doorzwommen. Daarom: doe wel en zie niet om.”

Dat deed dus ook Theater VTV en dat was nodig. Er diende immers voor het eerst gespeeld te worden voor de provinciale jury, sinds 1979 een verplichting voor wie wou genieten van provinciale subsidies. Het had wat voeten in de aarde vooraleer VTV een geschikte regisseur en cast vond, maar op 13 februari 1982 kon Gilbert Cardon aan de Dienst Kultuur van de provincie melden dat VTV op 20, 27 en 28 maart 1982 het stuk Greenwich van Walter van den Broeck zou spelen in de Volksbond. Die cast bestond uit André Van Brandt, Werner De Ruyck, Michou Vuylsteke, Veerle Desmijtere en debutante Annemie De Coninck. De jonge actrice Linda Lepomme uit Geraardsbergen was de regisseur, het decor uitgetekend door Oudenaardenaar Marnik Baert. Beiden zouden later toppers worden in het Vlaamse theater- en musicallandschap.
De jury kwam kijken op 20 maart, VTV raadde mensen met kinderen aan om één van de twee andere voorstellingen bij te wonen. VTV eindigde uiteindelijk in categorie drie, tussen 70 en 80 procent, de middenmoot dus. De prestatie van Michou Vuylsteke, die de rol speelde van een jonge vrouw met een mentale beperking is veel toeschouwers bijgebleven. (foto 13)

Op vrijdag 9 juli 1982, net voor de zomervakantie, verzamelde Frans De Ruyck zijn troepen ter voorbereiding van het seizoen 1982-1983. Rijkelijk laat maar dat had zeer veel te maken met de viering 75 jaar Kristen Volksbond op 19 juni. Die ging gepaard met een optocht, een ontvangst op het stadhuis, volksspelen en een Tiroleravond door de harmonie. Eerder, op 25 april, was er al een eucharistieviering geweest in de Sint-Hermeskerk.
De vragen waarop de voorzitter een antwoord wou op 9 juli waren dringend: “Wij moeten absoluut zeker zijn: wie doet mee en voor wat? Wie neemt welke taak op zich en voert ze dan ook uit? Allemaal vragen waarop wij een antwoord moeten hebben!”

Gevraagd: bestuursleden

De antwoorden kwamen aarzelend en men ging ze niet ver zoeken. Als gastspreker op de openingsreceptie kwam Linda Lepomme een quasi thuiswedstrijd spelen na haar regie van Greenwich. Ze deed dat op vrijdag 17 september 1982 waar twee stukken werden aangekondigd.
De jeugdkern van Damien Van Wambeke ging door op het elan van de voorbije seizoenen en bracht op 16 en 17 oktober de komedie Open en Bloot. Werner De Ruyck en Johan Delahaye maakten het decor, Gilles Vancoppenolle en Willy Cardon zorgden voor klank en licht. Opnieuw stonden enkele nieuwe gezichten op de scène van de Volksbond. De ‘anciens’ Geert Deruyck, Wim Van Coppenolle, Pascal Baeke, Ilka Steurbaut en Eric Duthye kregen het gezelschap van Katrien Glibert, Filip Van Ongevalle, Michel Dubar, Sabine Spileers en An Moerman. (foto 14)

Daarna bleef het lange tijd stil bij VTV. Frans De Ruyck schreef daarover: “De passiviteit, het teloorgaan van de eigen scheppingsdrang is de grootste kwaal op het socio-culturele vlak. Wij protesteren heftig tegen het zo drastisch inkrimpen door de overheid van de mogelijkheden van de culturele vormingsverenigingen.”

Op 25 en 26 maart en 1 en 2 april 1983 bracht VTV de tweede productie van het seizoen 1982-1983: Gevraagd: werkster voor halve dagen, een mini-musical van Leo Rozenstraten met muziek van Dirk Stuer. Voor de regie deed VTV beroep op Johan Bral, lesgever dictie en voordracht aan de academie van Ronse. Zijn cast bestond uit André Van Brandt, Trees Besard, Ilka Steurbaut, Werner De Ruyck, Hugo Bagué en Annemie De Coninck. (foto 15)

Op de evaluatie van het stuk begin mei, nodigde Frans De Ruyck ook de spelers uit op de bestuursvergadering. Hij legde uit dat een herneming van de voorbije productie niet aan de orde was vanwege “te grote onkosten en te veel werk voor steeds dezelfde mensen”. Er werd vanuit de spelers gevraagd of er bij VTV eigenlijk een bestuur bestond en wat daar dan het nut van was. De vaststelling was dat er te weinig medewerkers waren, los van de acteurs, en dat het werk van de actieve leden veel te weinig werd gewaardeerd.
De verslaggever met dienst, Werner De Ruyck, noteerde als conclusie: “Verdere medewerking is enkel nog mogelijk mits grote inzet van ieder lid, samenwerking en duidelijke taakverdeling.”

Op de daaropvolgende algemene ledenvergadering van 31 mei 1983 waren slechts 7 personen aanwezig. Voorzitter Frans De Ruyck, de bestuursleden Damien Van Wambeke, Gilbert Cardon en Noël Crispyn, en de leden Patrick Oufflin, André Van Brandt en Werner De Ruyck. Een kleine crisis zat er aan te komen.
Die werd niet opgelost op de volgende algemene vergadering van 20 juni 1983 waarop precies dezelfde mensen aanwezig waren als op 31 mei. Een financieel verslag was er niet vanwege te veel achterstallige onkostennota’s en de planning voor het komende seizoen was wazig op de jeugdproductie na. Die was gepland op 17 en 25 december 1983.

Voorbijgestreefd

In de zomer van 1983 kreeg het seizoen dan toch vorm. Patrick Oufflin vervoegde het bestuur dat voor de rest bestond uit Frans De Ruyck, Gilbert Cardon, Noël Crispyn, Daniël Vandenhoucke, Paul Vandenhoeke, Damien Van Wambeke en Christian Boulaert. André Van Brandt was er niet meer bij sinds hij na de zomer uitbater was geworden van het café van de Kristen Volksbond in opvolging van Alfred Doublet.

Op 31 december 1982 zag de financiële situatie van die vzw Kristen Volksbond er niet beter uit dan het jaar voordien, integendeel. Bovendien liep het organisatorisch niet lekker, ondanks het feest rond het 75-jarig bestaan. Op de vergadering van de beheerraad van de Volksbond van 11 april 1983 waarop het dagelijks bestuur moest worden verkozen, was het zelfs een probleem om voldoende beheerders, 7 van de 13, samen te krijgen voor een wettelijke vergadering. Tegen 20.55 uur lukte dat. Men concludeerde “dat de bestaande formule van verkiezing misschien voorbijgestreefd was en dat op dit probleem zou worden teruggekomen.”
Dat gebeurde niet want er waren dringender zaken. Op de beheerraad van 22 augustus 1983 stelde men immers vast dat er een tekort van 400.000 frank was in de kassa. Men hoopte de toestand tegen half september uitgeklaard te hebben. Maar het ging naar het einde van 1983 toe van kwaad naar erger.

De laatste fase?

Het toneelseizoen zelf opende op 16 september met Marijn Devalck als gast op een gezellige drink. Daarna volgde op 22, 29 en 30 oktober de komedie Seks à la Meunière in een regie van Linda Lepomme. André Van Brandt speelde daarin een restauranthouder die met drie dames aan de slag gaat: Katty Lesenne, Bernadette Vanovertveldt en Michou Vuylsteke. (foto 16)

Op 3 december 1983 bracht het 25-jarige gezelschap Spielschar der KAB Materborn uit de Duitse zusterstad Kleve een opvoering van De Verkochte Grootvader in de Volksbond. Dat gebeurde in het Niederrheinisch, een taal die luidens de uitnodiging ‘veel gelijkenis vertoont met het Ronsies’. KAV, KWB, Davidsfonds en het Gemengd Klijpekoor werkten mee.

Bij VTV zelf was het de jeugd die de vlam brandend hield. De jeugdkern van Damien Van Wambeke bracht op 25, 26 en 30 december De laatste fase, een tragikomedie met een 1984-toets. “Een ballade voor de vrijheid”, heette het in het programmaboekje. Op de scène debuteerden Donaat Deriemaeker, Ingrid Van Den Daele, Gwen Dhondt, Peter Seynaeve en Maarten Van Den Broeck, naast de ‘anciens’ Pascal Baeke en Bea Vandenhoucke. Voor de figuratie zorgden Ann en Gert Crispyn, Kurt Wilpart en Els Van Brandt. Het decor werd opgetrokken door een ploeg welwillenden: Werner en Dirk De Ruyck, Yves De Wolf en Patrick Oufflin. Gilles Vancoppenolle en Willy Cardon verzorgden klank en licht, Trees Vandenhoucke zoals steeds de grime. (foto 17 en foto 18)

Het was ook in de realiteit een moeilijk en pijnlijk eindejaar in de Volksbond. André Van Brandt verliet noodgedwongen de Volksbond vanwege financiële disputen rond de uitbating van het café. Als lokaalhouder was Alfred Doublet in november en december tijdelijk teruggehaald tot Katrien Fourneau het vanaf januari 1984 definitief overnam. Bij de bespreking van de jaarrekening 1983 van de Kristen Volksbond stelde voorzitter-penningmeester Elien Cardon vast “dat men wel in de put zat doch de toestand niet dramatisch was”. Men zag de toekomst rooskleurig tegemoet en hoopte “dat de toestand binnen de twee à drie jaar terug normaal zou worden genoemd wanneer de verkoop niet spectaculair daalt en wij anderzijds geen grote onderhoudskosten kennen”.

De cijfers zelf gaven nochtans geen reden tot optimisme. Het totale tekort oversteeg het miljoen Belgische frank. Alle goede bedoelingen en persoonlijke risico’s ten spijt, bleek een efficiënt beheer van een organisatie als de Kristen Volksbond te hoog gegrepen voor een Raad van Bestuur, die uitsluitend op basis van vrijwillige inzet werkte.
Door het vertrek van André Van Brandt was VTV bovendien haar belangrijkste mannelijke acteur én regisseur kwijt. In de tweede helft van het seizoen 1983-1984 werd er dan ook niet meer gespeeld en nauwelijks vergaderd. Was dit de laatste fase geweest, het begin van het einde?